Στην προσπάθειά τους να αναθρέψουν την επόμενη γενιά ηγετών για την οικογενειακή επιχείρηση, οι γονείς συχνά αναρωτιούνται αν το στυλ ανατροφής που ακολουθούν είναι αποτελεσματικό. «Είμαι υπερβολικά επιεικής ή πολύ αυστηρός;», «Καλλιεργώ την υπευθυνότητα ή την αίσθηση ότι τους ανήκουν τα πάντα;», «Θα γίνει το παιδί μου μια ικανή επιχειρηματίας, παρά τα όποια λάθη μου;». Ερωτήματα σαν κι αυτά βασανίζουν ιδιοκτήτες οικογενειακών επιχειρήσεων σε κάθε στάδιο και σε όλον τον κόσμο.
Μια πρόσφατη μελέτη των Kimberly Eddleston, Kristen Shanine και Kristen Madison (2022) δίνει πολύτιμες κατευθύνσεις. Επιβεβαιώνει αυτό που πολλοί υποψιάζονταν αλλά λίγοι είχαν δεδομένα για να το στηρίξουν: το γονεϊκό στυλ παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιτυχία των μελλοντικών ηγετών. Συνεπώς, δεν υπάρχει η λογική του «είναι υπερβολικά νωρίς» για να ξεκινήσει μια οικογένεια την προετοιμασία της επόμενης γενιάς.
Η μελέτη βασίστηκε σε συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια με ηγέτιδες και ηγέτες οικογενειακών επιχειρήσεων, αλλά και το προσωπικό τους. Συνοψίζοντας την έρευνα βλέπουμε ότι τα καλύτερα αποτελέσματα παρατηρούνται όταν οι γονείς θέτουν σαφή όρια, αλλά ταυτόχρονα είναι συναισθηματικά παρόντες και σέβονται την ατομικότητα του παιδιού. Αυτοί οι γονείς ανατρέφουν ηγέτες που εμπνέουν, κινητοποιούν και δημιουργούν θετικό κλίμα στην επιχείρηση. Αντιθέτως, άλλα στυλ ανατροφής συνδέονται συχνά με υπεροψία ή αισθήματα ανασφάλειας στους διαδόχους. Ας δούμε όμως τις επιμέρους διαστάσεις της έρευνας.
Η ηγεσία ξεκινά από το σπίτι
Αν και τα γονίδια επηρεάζουν την προσωπικότητα, η καθημερινότητα στο σπίτι είναι αυτή που διαμορφώνει τον χαρακτήρα και, τελικά, το είδος ηγέτη που θα γίνει ένα παιδί.
Η έρευνα δείχνει ότι η ανατροφή και το οικογενειακό περιβάλλον παίζουν συχνά μεγαλύτερο ρόλο από τη «φύση». Η μελέτη των Eddleston, Shanine και Madison προχωρά πέρα από τη γενική διαπίστωση ότι η «καλή ανατροφή» έχει θετικό αντίκτυπο. Εξηγεί συγκεκριμένα πώς τα διαφορετικά στυλ γονεϊκής συμπεριφοράς επηρεάζουν τον ψυχισμό και τις ηγετικές ικανότητες της διαδόχου.
Οι ερευνήτριες εντόπισαν τρία βασικά στυλ, ανάλογα με την ισορροπία μεταξύ απαιτητικότητας (κανόνες, όρια, πειθαρχία) και συναισθηματικής ανταπόκρισης (στήριξη, επικοινωνία, αυτονομία):
Ποιο στυλ δημιουργεί καλύτερους ηγέτες;
Η μελέτη εξέτασε όχι μόνο τις αναμνήσεις των παιδιών που έχουν αναλάβει θέσεις ευθύνης στην οικογενειακή επιχείρηση από τους γονείς τους, αλλά και την αντίληψη του προσωπικού τους. Μελετήθηκε κατά πόσο οι ηγέτιδες και οι ηγέτες αυτοί ενέπνεαν συνεργασία, υπευθυνότητα και ενσυναίσθηση ή, αντίθετα, ενίσχυαν την εσωτερική ένταση και τις αντιπαραγωγικές συμπεριφορές.
Τα αποτελέσματα είναι ξεκάθαρα:
Η μελέτη αυτή τονίζει ότι η προετοιμασία ενός επιτυχημένου διαδόχου δεν είναι απλώς θέμα εκπαίδευσης και επαγγελματικής εμπειρίας, αλλά ξεκινά από το σπίτι. Οι γονεϊκές πρακτικές ρίχνουν μια μακρά σκιά πάνω στην οικογενειακή επιχείρηση. Η υιοθέτηση ενός ισορροπημένου στυλ ανατροφής, που συνδυάζει την πειθαρχία με την υποστήριξη και τον σεβασμό, απαιτεί χρόνο και ενδοσκόπηση, ειδικά μέσα στις έντονες απαιτήσεις της διαχείρισης μιας επιχείρησης. Ωστόσο, όπως αποδεικνύεται, είναι η πιο ασφαλής επένδυση, όχι μόνο για τη μελλοντική ευτυχία των παιδιών, αλλά και για τη μακροπρόθεσμη ευημερία και βιωσιμότητα της ίδιας της επιχείρησης.
Το να επενδύσουν οι γονείς στη δική τους εξέλιξη ως μέντορες, είναι ίσως η σημαντικότερη στρατηγική για το μέλλον της οικογενειακής επιχείρησης.
________
Το παρόν άρθρο βασίζεται στη δημοσίευση "Firm But Flexible Parents Raise the Best Family Business Leaders" των Kimberly Eddleston, Kristen Shanine και Kristen Madison που δημοσιεύθηκε στο familybusiness.org στις 7/9/2022. Δημοσιεύθηκε στο πλαίσιο του FamBiz Toolkit, της πρωτοβουλίας του Alba Graduate Business School σε συνεργασία με την NN Hellas για την ενδυνάμωση της νέας γενιάς των οικογενειακών επιχειρήσεων στην Ελλάδα.